حسن بن علی(ع) امام دوم شیعیان در نیمه رمضان سال سوم هجرت در مدینه متولد شد. وی شبیه ترین مردم به جد بزرگوارش بود. نامگذاری وی توسط رسول خدا(ص) انجام شد. کنیه اش ابومحمد و مهم ترین لقبش سبط اکبر است. رسول اکرم(ص) دلبستگی شدید و محبت سرشاری نسبت به او و برادرش داشت.

مکارم و پسندیدگی رفتاری او زبانزد همگان بوده است. دشمنان سرسخت او مانند مروان بن حکم از بردباری و خردورزی او شگفت زده بودند.۱ با آنکه هنگام رحلت رسول الله(ص) هفت ساله بود، چند روایتی که از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده است در منابع استوار و کتاب های مرجع و حدیث و فقه و سنن آمده است و آنها را پذیرفته و مورد عمل قرار داده اند. دعایی که در قنوت نماز رسول خدا(ص) به نوه خود آموزش داده بود، در مراجع بسیار کهن ثبت شده است و هم اینک در مسجدالحرام و مسجدالنبی در قنوت نماز وتر و قنوت نماز تراویح تلاوت می شود.۲ (متن دعا در ص ۱۹۸ کتاب امام حسن(ع) است.) همچنین روایت هایی از امام حسن(ع) نقل شده که اهل سنت طبق آن حکم و فتوا می دهند. سخنان کوتاه و حکمت آمیز و آمیزه های دل انگیز از امام(ع) در متون عرفانی و آثار صوفیانه است. آیات و احادیث بی شماری درباره این دو بزرگوار وجود دارد و نشان دهنده این است که آنان ترسیم کننده خطوط اسلام هستند و بقای اسلام به وجود این دو بزرگوار بستگی دارد.

استدعای پیامبر(ص) از پیشگاه خداوند که حسن و دوستداران او را دوست بدارد در حد تواتر نقل شده است.۳ حدیث معروف حسن و حسین(ع) دو سرور جوانان اهل بهشت اند، در حد تواتر در منابع حدیث اسلامی نقل شده است.۴ مکارم اخلاقی و زهد و پارسایی و عبادت و شیوه های انسانی امام حسن(ع) کم و بیش در کتب اخلاقی و عرفانی تالیف شده، آمده است.۵ بین ۱۵ تا ۲۵ بار حج انجام داده است که بیشتر آنان را با پای پیاده و گاهی برهنه طی کرده است.۶ ارزش والای اجتماعی اش چنان بود که چون از مرکب خود پایین آمده و پیاده راه می پیمود، همه مسافران کاروان به پاس او پیاده می شدند و امام(ع) به خاطر اینکه مردم اذیت نشوند، راه خود را به طرف مکه از بیراهه طی می کرد تا آنان آسوده و سوار بر مرکب خود حرکت کنند. زبیر بن بکار نوشته است پیامبر اکرم(ص) فرمودند؛ «من هیبت و سروری خود را به این پسرم ارزانی داشته ام.»۸ ادب برخورد و بزرگ منشی و رعایت آداب معاشرت امام حسن(ع) زبانزد همگان بود. مردی از راه رسید و کنار امام حسن(ع) نشست. امام(ع) به او فرمود؛ برادرجان پیش از آمدن تو قصد برخاستن و رفتن داشتم، اینک تو آمده یی و کنار من نشسته یی. آیا اجازه می فرمایی که برخیزم؟۹امام(ع) چنان بخشنده یی بود که به نوشته بسیاری از مآخذ کهن و میانی دوبار همه دارایی خود را در راه خدا انفاق کرد و سه بار دیگر نیمی از اموال خود را صدقه داد.

سالروز مجروح شدن امام حسن مجتبی (علیه السلام) به دستجراح بن سنان

در این روز جراح بن سنان اسدى ملعون در ساباط مدائن با استفاده از تاریکى شب خنجر یا تیغى مسموم را به ران مبارک امام حسن مجتبى (علیه السلام ) زد که تا استخوان شکافت . آن حضرت از شدت درد دست در گردن او افکند و هر دو به زمین افتادند. دوستان حضرت آن ملعون را کشتند و امام (علیه السلام ) را به خانه والى مدائن ، سعد بن مسعود (عموى مختار) بردند. سعد جراحى آورد و جراحت آن حضرت را مداوا نمود